Bakens op VHF-en-hoger

Een baken is een zender dat een signaal uitzendt dat gebruikt kan worden voor verschillende doelen. Bijvoorbeeld:

  • Radio propagatie onderzoek; in de gaten houden van de propagatie condties;
  • Afregelen en testen van ontvangers of antennes;
  • Frequentiecalibratie.

In de meeste gevallen staat een bakenzender continue zender aan. De meeste bakens zenden uit in de mode F1A of A1A. Echter er komen steeds meer moderne ‘next generation’ bakenzenders. Deze bakens zenden uit in een combinatie van FSK en een digitale mode. De ‘standaard’ die door de meeste nieuwe bakens wordt gebruikt is een cyclus van 60 seconden. In de eerste 30 seconden wordt uitgezonden in de digitale mode PI4 gevolgd door 30 seconden waarin de roepnaam wordt uitgezonden in telegrafie FSK mode. Daarbij is de frequentie van deze bakens zeer nauwkeurig.

Een bakenzender hoeft niet altijd continue uit te zenden als het experiment anders vereist. Bijvoorbeeld een Moonbounce baken alleen zin heeft om aan te zetten als de maan boven de horizon is. Ook bestaat ‘IARU Synchronised Beacon Project’ in de 6m band waarin bakenzenders op verschillende locaties na elkaar in bepaalde perioden op dezelfde frequentie uitzenden.

In Nederland is voor een onbemande baken een speciale vergunning nodig. Deze zenders hebben een roepnaam met de prefix PI7. Er zijn op dit moment in Nederland bakenzenders actief op alle banden vanaf 50 MHz tm 47 GHz. Een actueel overzicht van uitgegeven vergunningen staat hier op de website van Agentschap Telecom . Op de website van de IARU R1 staat een lijst met alle in IARU Region 1 gecoordineerde bakenzenders.

De website beaconspot.uk geeft ook een actueel beeld van alle microgolf en  VHF/UHF bakenzenders in Europa, inclusief 6m baken wereldwijd. De website is aan te raden omdat deze gevoed wordt met actuele waarnemingen.

In de IARU bandplannen zijn speciale bandsegmenten gereserveerd voor onbemande bakens. Binnen deze segmenten dienen de frequenties gecoordineerd te worden om te voorkomen dat bakens in binnen en buitenland elkaar niet interfereren. Dit geldt in in hoge mate voor VHF/UHF bakens.  Binnen de IARU Region 1 is daarvoor een bakencoordinator aangesteld.

Frequentieplanning

Wanneer je het plan hebt om een experiment uit te voeren en daarvoor een onbemande bakenzender in de lucht wil brengen  dan is daarvoor een speciale vergunning nodig. Het Agentschap Telecom verstrekt die vergunning, als wordt voldaan aan een aantal voorwaarden.

Bij de beoordeling van een aanvraag zal Agentschap Telecom ook controleren of het plan voor de bakenzender is gecoordineerd bij de IARU bakencoordinator. Bij het aanvragen van een vergunning voor een baken moeten stukken worden bijgevoegd waaruit blijkt dat afstemming van de zender met de baken coördinator van de IARU (Region 1) heeft plaatsgevonden. Omdat de VERON de IARU vertegenwoordigende vereniging is in Nederland zal dus voordat de aanvraag bij AT wordt ingediend eerst een coördinatieverzoek moeten worden gedaan bij de frequentiecoördinator van de VERON: frequentie-manager@veron.nl. Zie ook Gedragslijn vergunningen radiozendamateurs Hoofdstuk 5 paragraaf 4.

Deze zal vervolgens contact opnemen en afstemmen met de IARU R1 bakencoordinator. De IARU R1 bakencoordinator zorgt ervoor dat het baken in de IARU bakenlijst wordt opgenomen.

In Nederland bestaat de afspraak met de primaire gebruiker dat op 50 MHz slechts 1 onbemande bakenzender mogelijk is. Hetzelfde geldt voor 4m.

Informatie over IARU R1 bakencoordinatie:

De volgende gegevens zijn daarbij nodig:
Gegeven Toelichting
Roepnaam: van het baken
Voorkeursfrequentie: in kHz
Coordinaten: de coördinaten volgens het WGS84 coördinatenstelsels, de seconden op 1 decimale achter de komma nauwkeurig.
Locatorvak:
Opstelplaats: plaatsnaam
Antenne: gebruikte antenne en antenne versterking. bv:Yagi. Gain 5dbd
Antenne Hoogte ASL: in meters boven zeeniveau
Antenne Hoogte AGL: in meters boven straatniveau
Antenne Patroon: Rondstralend of gericht
Richting: bv: QTF 230 graden
Polarisatie: bv: Horizontaal / Vertikaal
Zendvermogen: in dbW
Mode: modulatie volgens het ITU classificatiesysteem. Bv F1A
MGM: bv PI4 of JT65b
GPS: frequentie gelocked aan standaard
Beheerder: Roepnaam van de beheerder

In nederland is op 6m en 4m slechts 1 bakenzender toegestaan.