Overzicht VHF en hoger rubriek Electron december 2018

De rubriek amateursatellieten opent met Deep Space, waar een toekomstig ruimtestation wordt aangekondigd dat in een baan om de maan moet komen. Met de bouw moet dan in 2024 worden begonnen. Verder komen er in de komende maanden een aantal kleine satellieten bij, zo’n honderd in totaal. Daarvan hebben er een aantal amateur apparatuur aan boord, variërend van telemetrie tot relaiszenders voor FM en andere modes. Inmiddels is de Filipijnse satelliet Diwata-2 gelanceerd, uitgerust met drie camera’s en een telescoop, daarnaast een FM repeater en een APRS digipeater. Die kunnen van pas komen bij natuurrampen die in deze regio regelmatig voorkomen.
Een andere satelliet is de CubeBel-1, een satelliet uit Wit-Rusland, ontworpen door studenten als educatief project. Deze satelliet werkt in simplex mode in de 70cm band. In de maanden november en december worden er een groot aantal CubeSats gelanceerd.
Onder de noemer Astro-Pi is een Raspberry-Pi aan boord van het ISS, voorzien van een extra interface en een aantal sensoren. Jongeren worden uitgedaagd om een programma voor deze Astro-Pi  te schrijven. Inmiddels is de lang verwachte Es’Hail-2 satelliet gelanceerd en wordt nu naar de juiste positie gemanoeuvreerd. Hiermee komt de eerste geostationaire amateursatelliet beschikbaar.

Bij Weak Signals een overzicht wat er in de maand oktober te werken was. We konden profiteren van een aantal tropo openingen. Eerst was er de UHF contest, kort daarna was er een aurora opening waar o.a. met IO78, JO78 en JO59 in CW gewerkt kon worden. Op 6m kon met MM5DWW op de Orkney eilanden in IO89 gewerkt worden. Verder waren er tropo verbindingen met West-Frankrijk en met Zuid Scandinavie. Tijdens het JOTA weekend waren er geweldige tropo openingen tussen Ierland en Engeland naar Italië. Tegen het eind van de maand kon er vanuit Zuid-Nederland met West- en Zuidwest Frankrijk gewerkt worden.

Bij ATV vertelt Rob, PA0RWE over zijn ervaringen met de bouw van de BATC Portsdown DATV zender. De complete zender bestaat uit een Raspberry-Pi met TFT-scherm,  vijf BATC printen en een ADF 4351 synthesizer module.  De DATV zender is modulair van opzet en kan op vier banden werken: 4m, 2m, 70cm en 23cm. Er zijn drie menu’s beschikbaar waarmee zeer veel instellingen en opties kunnen worden gekozen. Rob licht deze menu’s toe en gaat vervolgens in op de werking van de zender aan de hand van het blokschema.  Het bestücken van de printjes vereist wel enige eraring met SMD componenten, vooral de IC’s hebben een heel kleine pootjesafstand. De website van de BATC biedt een uitgebreide beschrijving van de diverse modules. Bij het testen was er helaas geen DATV signaal, maar gelukkig had Rob nog een andere RPi liggen en daarmee werkte het wel.
Hans, PE1CKK was voor zijn 1,5 m parabool al jaren op zoek naar een vierbanden straler met één coaxkabel aansluiting. De BBT straler zoals die eerder in Electron beschreven was leek geschikt omdat daarbij het fasecentrum voor alle banden op het zelfde punt ligt, alleen was het stralingspatroon niet geschikt voor zijn parabool met een F/D van 0,5. De veel gebruikte ringstralers hebben wel het juiste stralingspatroon maar kunnen niet met zijn vieren parallel geschakeld worden. Hans heeft een slimme manier gevonden om vier ringstralers samen te voeden en wel zo, dat ze allemaal λ/8 voor de reflectorplaat staan en elektrisch elkaar niet beïnvloeden. Na een paar experimenten werd het derde prototype goed genoeg bevonden om hiermee te werken. De reflectiedemping was bij 23cm 18dB, bij 13cm 13dB, bij 9cm 11dB en bij 6cm 14dB. En de straler blijft heel bij 100W op 13cm!

Renny, PE1ASH beschrijft hoe hij een mechanisch defecte Daiwa antennerotor van Lex PE1CVJ heeft gerepareerd. Een deel van de tandkrans was versleten en een nieuwe tandkrans was niet te vinden. Omdat Renny tegenwoordig over een freesbankje met een draaitafeltje beschikt was dit een goede aanleiding om eens wat te stoeien met dat freesbankje. Het segment met de versleten tanden is eruit gefreesd en een vervangende ‘insert’ van halfhard aluminium uitgezaagd en met de draaibank op de juiste buitendiameter gebracht. De 48 tandjes konden helaas niet door de freesbank gemaakt worden, daar moest een vijl aan te pas komen, handwerk dus! Daarna de insert met epoxylijm vastgezet en na uitharden en opzuiveren werkte het weer. Daarna nog even de kalibratie weer gelijk gezet omdat de potmeter ook via de tandkrans wordt aangedreven.

Kees, PE1APH zag bij het afregelen van zijn 23cm eindtrap dat volgens de wattmeter veel minder vermogen werd gemeten dan verwacht. De wattmeter was wel goed, want op 2m en 70cm gaf hij goed aan. Toen het koppelkabeltje werd vervangen was het vermogen wel goed, het kabeltje had kennelijk een hoge demping op 23cm, want met hetzelfde kabeltje bij 2m en 70cm waren er geen afwijkingen. Bij het testen met een spectrum analyzer bleek er met het kabeltje iedere 200 MHz een dip in het signaal op te treden, en ook eentje precies bij 23 cm.

Bij zelfbouw beschrijft Chris, PA3CRX hoe hij van goedkope materialen een kruisyagi heeft gemaakt. Hiermee wil hij via satellieten werken. Chris heeft een twee dipolen gemaakt door bij een stukje coax de binnenader door de buitenmantel te werken en deze met plakband op een verf roerhoutje geplakt. Het faseverschil wordt gemaakt door de twee yagi’s onderling een kwartgolf te verschuiven op de boom. De elementen zijn maat gesneden en in de boom geklemd, de roerhoutjes zijn met elastiekjes tegen de boom geklemd. Dat bleek allemaal te werken en diverse satellieten werden gehoord. Het handmatig uitrichten is onpraktisch als je ook de computer en de portofoon wilt bedienen. Een automatisch volgsysteem zou handig zijnen het mooiste is natuurlijk een azimut/elevatie rotor te gebruiken. Maar als je de antenne op een vaste hoek instelt kun je volstaan met één beweging, te vergelijken met een polar mount. Chris een heeft een fotostatief met een hoekinstelling. Chris heeft zich verdiept in een Arduino besturing en heeft een stappenmotortje met bijbehorend driverprintje besteld. Na wat gepuzzel met de montage kon er getest worden. Het statief werd gericht op een hoge overkomst van FO-29 en de software werd gestart. Al gauw bleek dat de coaxkabel het geheel uit balans bracht en de motor was niet sterk genoeg om dat te compenseren. Een sterkere motor ligt voor de hand, maar die trekt ook weer meer stroom. Chris is er nog niet uit.

Bij andere tijdschriften een bijdrage van Paul Wade `W1GHZ uit QST oktober over parabolische schotelantennes. Paul gaat eerst kort in op prime-focus schotelantennes waarbij de bundel op één lijn ligt met het middelpunt en het brandpunt en uitrichten dus simpel is. Het nadeel is dat de belichter in de weg staat en dus een deel van de energie blokkeert. Ook zal de apparatuur een deel van de energie blokkeren, tenzij die bijv. achter de schotel wordt geplaatst, maar dan heb je weer meer kabelverliezen. Dat nadeel hebben offset schotelantennes niet, de belichter staat daar niet in het pad van de bundel. Ook kan de apparatuur dicht bij de belichter geplaatst worden, dus minder kabelverliezen. Alleen is het uitrichten van de schotel en van de belichter weer minder vanzelfsprekend. Gelukkig zijn een paar eenvoudige formules voor het bepalen van de brandpuntsafstand en van de hoeken waarbij de belichter de schotel optimaal belicht en de hoek waaronder de belichter wordt gericht, die iets hoger uitvalt dan de richting van het midden van de schotel. Verder is het verstandig om de elevatie van de schotel wat te kunnen variëren omdat microgolfsignalen wat kunnen afbuigen als gevolg van atmosferische omstandigheden.