Overzicht VHF en hoger rubriek Electron november 2018

De rubriek opent met amateursatellieten – waar en hoe ze te vinden zijn. Verder is er aandacht voor de binnenkort te lanceren Fox-1C satelliet, een FM satelliet met ingangen op 70 en 23cm en een uitgang op 2m. Ook is een videocamera aan boord. Verderop in de rubriek aandacht voor het aanvragen van een verbinding met het ISS. Deze aanvragen moeten onderwijsdoelen dienen, zowel scholen als andere groepen, bijv. scouting, kunnen in aanmerking komen.
Bij het ISS zijn een paar CubeSats afgeleverd waarvan er twee voor ons interessant zijn: de Stars-Me CubeSat, in feite twee CubeSats door een lange draad verbonden. Dat doet denken aan die twee conversenblikjes van vroeger, met een strak gespannen draad ertussen en praten maar. De bedoeling is om een soort ruimtelift te onderzoeken. De beide satellieten worden met CW en telemetrie actief op 70cm. De andere CubeSat is de Japanse RSP-00 satelliet, in het kader van een onderwijsproject gebouwd door personen die niet direct met ruimtevaart te maken hebben toch kennis te laten maken met ruimtevaart. Ontvangen berichten worden via CW of digitalker in de 2m band uitgezonden, camerabeelden worden in de 70cm band uitgezonden.
Tenslotte aandacht voor het ESEO project van de ESA Academy, waar tien studenten van verschillende Europese universiteiten gezamenlijk een satelliet mogen ontwerpen, die in een lage baan moet komen. Hier komt een camera voor aardobservatie in en diverse sensoren.

Bij Weak Signals maakt Geert, PA3CSG met gepaste trots melding van het feit dat hij sinds kort in het bezit is van het DXCC op 23cm. Geert heeft daar zo’n 25 jaar over gedaan en is wereldwijd nummer 6 met dit certificaat. Een geweldige prestatie dus! Nagenoeg alle verbindingen zijn via EME gemaakt met behulp van een 8m schotel , verder is alles eigenbouw uitgezonderd de transceivers.
Mooi hier op aansluitend gaat Dick, PA4VHF wat dieper in op het werken via EME waarbij dankzij de huidige digitale technieken het al lukt met eenvoudige middelen.  Op 2m zijn vele stations actief en deze band is dus zeer geschikt om met EME te beginnen op frequenties tussen 144,100 en 144,150 MHz. Als antenne kan dan de aanwezige yagi dienst doen, eventueel uitgebreid met extra antennes of met een elevatiesysteem. 23cm is ook een geschikte experimenteerband, hier is het meestal beter een schotel  antenne te gebruiken. Met een enkele yagi en 100W kun je al verbindingen maken op 2m, in de modulatiesoort JT65B. Dick gaat verder in op zaken als moonrise en moonset, polarisatie, faradayrotatie en diverse hulpmiddelen zoals die te vinden zijn op Internet, zoals de ON4KST en de N0UK EME chat kanalen. Aansluitend op het verhaal van Dick lezen we twee verhalen van EME stations in Nederland, te weten Gert-Jan, PE1GJV en Jac, PA3DZL.
Gert-Jan werd na een bezoek aan PI9CAM geïnspireerd om met een eenvoudig station EME verbindingen te maken. Met een 2m LFA antenne op een uitschuifbare en kantelbare kokermast en een azimut-elevatie rotor zou het moeten lukken. Alleen was de oude TS-700 niet stabiel genoeg voor WSJT, dus werd er geïnvesteerd in een TS-2000. Met een HA8ET LNA ging de ontvangst goed, na wat pogingen lukt op 4 dec. een verbinding met I2FAK. Daarna lukten er meer verbindingen, ook door zelf CQ te geven. Er wordt nu gedacht aan uitbreiding met meer antennes en om de tijd in de PC met gps-tijd te synchroniseren.
Jac is in april begonnen met het opbouwen van een portabel staton omdat hij wegens verhuizing zijn mast en schotel moest afbreken. Dit portabele station moet zowel thuis als tijdens vakanties vanuit EA gebruikt kunnen worden. Basis is een IC-9100 die voorzien is van een nieuwe referentie oscillator en gps-lock en gescheiden ingangen voor 2m, 70cm en 23cm. Een portabel mastje is gemaakt van een montagestandaard voor een fiets. Onderin zit een rotor voor azimut, elevatie gaat handmatig. Als EA/PA3DZL heeft Jac vanuit locator JN11MU op 70cm 5 QSO’s en op 23cm 34 QSO’s gemaakt.

Bij Quality Modes een verslag door Eddy, PA0RSM, die verlekkerd heeft rondgelopen op de IBC2018 (International Broadcasting Convention). Vaak tref je op stands met professionele apparatuur zendamateurs aan die er alle begrip voor hebben dat je foto’s maakt. We zien dan ook een groot aantal foto’s van couplers en filters, maar ook van printplaten voor kilowatt FM zenders. Ook Nederland was vertegenwoordigd met Funke antennes. En voor de V-band (47,2 tot 51,4 GHz, dus net boven onze amateurband) was een upconvertor te bewonderen.

Bij ATV vertelt Evert, PE1MPZ hoe hij zijn antennemast en zijn antennes heeft gerepareerd. Zijn mast was in de winterstorm geknakt op de nok van het dak. Daar kun je alleen met een hoogwerker bij komen maar Evert had ook plannen om van alles te vervangen, dus dat ging even duren. Evert wilde een nieuwe schotel om ATV op vijf banden te berdrijven, alleen de vertikale antenne voor 2m en 70cm was nog goed, daar hoefde alleen een nieuwe kabel aan. Voor de schotel werd de hulp van Renny PE1SH ingeroepen, die zou een 100cm gaasschotel maken, met een 5-band belichter. Ook zou de 3cm eindtrap in de belichter een plaatsje krijgen. Voor de mastpijp werd nu gekozen voor staal en wel van het type staal-50 omdat dat minder snel doorbuigt. In juni was het allemaal gereed en kon de hoogwerker betseld worden. Helaas viel die it door de tropische temperaturen die dag, maar er werd vlot een andere (en erg grote) hoogwerker ingezet. Na de montage van de mast en de diverse antennes moest de rotor afgesteld worden maar die bleek kapot te zijn gegaan in de maanden dat de mast geknikt had gestaan. Nadat een andere rotor was geplaatst en alle kabels opnieuw waren gemonteerd kon Evert weer prima de diverse stations ontvangen. Hij hoopt nu weer jaren mee te kunnen!
Renny, PE1ASH heeft weer verdere ontwikkelingen op 47 GHz te melden. Renny heeft nu 200 mW zendvermogen, voor de ontvanger kunnen de mixers nog verbeterd worden, die hebben een ruisgetal rond de 10 dB. Renny heeft nog een LNA liggen met  een ruisgetal rond 3 dB en 30 dB versterking. Deze is met WR-19 golfpijp aangesloten en heeft een subreflector en is als prime-focus gemaakt. John PA7JB heeft inmiddels ook een transceiver gebouwd voor 47 GHz en tijdens de maartcontest werd Renny wel gezien, maar toen klopten de frequenties nog niet. John werkt meestal portabel en kan op een stevig draaibaar statief eenvoudig tussen 24 en 47 GHz wisselen. Tijdens de septembercontest hebben John en Renny eerste op 24 GHz de schotels uitgericht en daarna het op 47 GHz geprobeerd. Dat lukt pas nadat de antennes bij Renny nauwkeurig waren uitgericht, omdat de openingshoek erg klein is. Dat was een moment van vreugde!
Bij de septembercontest waren er eindelijk weer eens condities. Diverse stations hebben een bijdrage voor de rubriek ingestuurd, zoals Tjalling PE1RQM, Evert PE1MPZ,  Harry PA1AS, Frans PC2F, Richard PA3CGG, Kees PE1AH met een uitgebreide bijdrage, Jean PA3DLJ in het verre Zuiden, Peter PA3CWS.Peter PA1RHQ  die dankbaar gebruik heeft kunnen maken van het ATV-DX cluster van de BATC, Chris PA3CRX die bij zijn portabele opstelling te kampen had met technische perikelen, Wim PE1EZU had het met de BIGgen groep weer gezellig, Rudolf PA1EBM, Ron PA0RWE en Geert PE1IWT.
In de rubriek staat ook de uitslag van de september ATV contest, in totaal zijn 29 logs ontvangen, waarbij 2 stations ook portabel als rover station actief zijn geweest. De winnaar van de septembercontest is Renny PE1ASH. Wim PE1EZU en Richard PA3CGG zijn als tweede en derde geëindigd. Maar in de ATV competitie staat na drie contests Wim PE1EZU nu bovenaan en Renny PE1ASH staat tweede, dus het gaat spannend worden bij de laatste contest van het jaar in december!

Bij andere tijdschriften een bijdrage van Keith EI5KJ uit Echo Ireland over het werken via de LEO satellieten onder het motto “Werk DX met 5W”. Begonnen wordt met de basisaspecten van satellietverkeer. LEO (Low Earth Orbit) satellieten draaien hun rondjes om de aarde in een periode van 90 tot 120 minuten per rondje. Met de footprint wordt het gebied aangegeven waarbinnen amateurs elkaar via de satelliet kunnen werken. Satellieten hebben transponders aan boord waardoor ze in een frequentieband ontvangen (de uplink) en in een andere band uitzenden (de downlink). Informatie over de satellieten is te vinden op Internet, zo zien we o.a. screenshots met informatie over de AO-85 satelliet.
Keith gaat vervolgens in op de benodigde apparatuur. Dat hangt sterk af van hoe je wilt werken via een satelliet. Voor de FM satellieten kun je al volstaan met een dual-band portotoon, hoewel twee losse portofoons de voorkeur hebben zodat je je eigen signaal ook kunt beluisteren. Antennes kunnen twee of drie elements zijn, ze hoeven niet eens draaibaar te zijn, het is een kwestie van wachten tot de satelliet zich in jouw footprint bevindt. Keith gaat eerst wat verder in op het werken via de FM satellieten, daarvan zijn er momenteel vier actief. Deze gedragen zich als een gewone aardse repeater, afgezien van de doppler shift.
Daarna zijn de SSB/CW satellieten aan de beurt, deze hebben lineaire transponders aan boord. Ook van dit type zijn er verschillende operationeel. Via deze satellieten kunnen gelijktijdig meer QSO’s gevoerd worden. Ook hier geldt de doppler shift  maar daarnaast moet je voortduren bijstemmen tijdens het QSO. Bij deze satellieten is het essentieel dat je het eigen signaal kunt beluisteren.